ВОПРОС№45:Оккупационный режим на Б.Развитие партиз движения.

Тэрыторыя Беларусі, цалкам ці часткова, знаходзілася пад акупацыяй з чэрвеня 1941 г. да ліпеня 1944 г.Акупацыйны рэжым у Беларусі – гэта сістэма мер, накіраваных на ліквідацыю савецкага грамадска-дзяржаўнага ладу, рабаванне нацыянальных багаццяў і рэсурсаў, зняволенне і знішчэнне беларускага народа.У адпаведнасці з планам “Барбароса” акупанты знішчылі дзяржаўнасць беларускага народа і тэрытарыяльную цэласнасць рэспублікі.Фашысты зацвердзілі бела-чырвона-белы сцяг і герб “Пагоня” – сімвалы эмігранцкага ўрада БНР, які супрацоўнічаў з немцамі.Пры стварэнні фашысцкай акупацыйнай адміністрацыі і паліцэйскіх фарміраванняў немцы выкарыстоўвалі беларускіх нацыяналістаў.Уся паўната ўлады належала фашысцкай ваеннай і цывільнай акупацыйнай адміністрацыі.Генеральны план “Ост” вызначаў праграму каланізацыі захопленых тэрыторый, германізацыі, высялення і знішчэння народаў Усходняй Еўропы.У межах рэспублікі было арганізавана шмат лагераў смерці, гета.Канцлагеры, турмы, гета дзейнічалі практычна ў кожным раёне Беларусі.Палітыка каланізацыі і генацыду ўключала і гвалтоўны вываз савецкіх людзей на катаржныя работы ў Германію.За гады акупацыі Беларусі ў Германію было вывезена амаль усе тэхнічнае абсталявання.На гэтых прадпрыемствах рабочыя працавалі ў прымусовым парадку, праз абавязковую рэгістрацыю на біржах працы. Працоўны дзень доўжыўся 10–12 гадзін.Імкнучыся духоўна заняволіць народ, гітлераўцы разрабавалі ўсе навучальныя установы, Беларускі дзяржаўны гістарычны музей, Дзяржаўную карцінную галерэю, знішчылі тысячы помнікаў старажытнасці.Каб раскалоць адзінства беларускага народа, знайсці ў яго апору, гітлераўцы спрабавалі ствараць нацыяналістычныя арганізацыі.З дазволу акупантаў у чэрвені 1943 г. быў створаны Саюз беларускай моладзі (СБМ), які аб’ядноўваў каля 8 тыс. юнакоў і дзяўчат.У снежні 1943 г. была створана Беларуская цэнтральная рада (БЦР). Рада ставіла мэтай мабілізацыю ўсіх сіл беларускага народа для знішчэння бальшавізму.Падпарадкаваныя Радзе ці створаныя ёю мясцовыя арганізацыі і саюзы – Беларуская самапомач, Саюз беларускай моладзі, Беларускае культурнае аб’яднанне, Беларуская краёвая абарона (БКА) і іншыя.Спроба стварэння беларускай дзяржаўнасці з дапамогай акупантаў не мела рэальнасці.Такім чынам, у час вайны гітлераўцы імкнуліся шырока выкарыстоўваць у сваіх мэтах мясцовае насельніцтва, прымушаючы яго супрацоўнічаць з імі. Гэта з’ява ў 1953 г. атрымала назву калабарацыя. У склад белрускіх калабарацыяністаў уваходзілі палітычныя сілы, якія знаходзіліся ў апазіцыі да камуністычнай партыі і савецкай улады, а таксама тыя асобы, якія свядома пайшлі на службу да фашыстаў. Ужо у пачатку вайны стваралася сетка падпольных цэнтрау i груп. Да жнiуня

1941г. было створана 378 атрадау i дыверсiйных груп.Першыя групы з'явiлiся на

тэрыторыi Мiнска, Гомеля, Пiнска,дзе дзейнiчалi падпольныя партыйныя i камса-

мольскiя камiтэты.28 чэрвеня дау першы бой партызанскi атрад пад кiраунiцтвам

В.З.Каржа.У гэты ж час у Кастрычнiцкiм раёне Гомельскай вобласцi змагаецца ат-

рад пад кiраунiцтвам Ц.П.Бумажкова i Ф.I.Паулоускага "Чырвоны Кастрычнiк". Iм

першым з партызан 6 жнiуня 1941г. было прысвоена званне Героя Савецкага Саюза.

Усяго у 1941г. у Бел. было арганiзавана i дзейнiчала 247 партызанскiх ат-

радау i падпольных групп.

46. Масавая барацьба супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў на тэрыторыі Беларусі (19741-1944 гг.)

1. Пачатак барацьбы супраць акупантаў адбываўся ва ўмовах хуткага наступления нямецка-фашысцкіх войск. Таму асноўная работа па арганізацыі падполля і партызанскага руху вялася ва ўмовах акупацыі. На захопленай тэрыторыі ства­ралася сетка падпольных арганізацый і труп. Насельніцтва рэспублікі на чале з камуністамі стала на шлях барацьбы суп­раць захопні­каў. Ініцыятыву ў стварэнні атрадаў і труп супраціўлення бралі на сябе радавыя камуністы і беспартыйныя патрыёты.

Ужо на пяты дзень вайны ў Пінскім раёне быў сфарміраваны адзін з першых партызанскіх атрадаў у Беларусі пад кіраўніцтвам В.З. Каржа. У Кастрычніцкім раёне Палескай вобласці быў арганізаваны партызанскі атрад, які ўзначалілі Д. Я. Бумажкоў і Ф.І. Паўлоўскі — першыя з савецкіх партызан, якім 6 жніўня 1941 г. было прысвоена званне Героя Са­вецкага Саюза.

У ліпені 1941 г. рабочыя кардоннай фабрыкі ў пасёлку Пудаць Суражскага расна стварылі партызанскі атрад пад кіраў-ніцтвам свайго дырэктара М.Д. Шмырова, якога любоўна называлі «бацька Мінай». Гэты атрад у далейшым ператварыўся ў першую беларускую партызанскую брыгаду. За галаву бацькі Міная фашысты давалі 30 тыс. марак і карову, але здраднікаў сярод партызан не знаходзілася. Тады акупанты схапілі чацвёра дзяцей Міная ў якасці заложнікаў і расстралялі.

У барацьбу з ворагам уступілі таксама падпольшчыкі. Шырокую дьгоерсійную дзейнасць на буйным чыгуначным вузле «Орша» разгарнуў былы начальнік паравознага дэпо гэтага вузла С. С. Заслонаў, які прыбыў з-за лініі фронту. Ён уладкаваўся да немцаў начальнікам паравозных брыгад з правам самастойнага набору рабочай сілы. Яго людзі пачалі рабіць міны, знешне падобныя на кавалкі вугалю, якія праз вугальныя склады падкідваліся ў паравозныя топкі. Такім чы­нам заслонаўцы вывелі са строю больш як 200 параюзаў і ажыццявілі каля 100 крушэнняў паяздоў.

Пачало дзейнічаць партыйнае і камсамольскае падполле ў Мінску. Яго кіраўнікамі сталі І.П. Казінец, М.А. Кедышка і інш. Падпольшчыкі наладзілі друкаванне газеты «Звязда», рэдактарам якой з'яўляўся У. Амельянюк.

Актывізацыі барацьбы з ворагам у значнай ступені садзей-нічала перамога войск Чырвонай Арміі ў бітве пад Масквой. Сумеснымі намаганнямі войск Калінінскага фронту, якія ў час контрнаступления выйшлі да граніцы Беларусі, з партызанскімі атрадамі М.П. Шмырова і інш. быў утвораны 40-кіламетровы праход, які праіснаваў да верасня 1942 г. Тэта былі вядомыя «Віцебскія (Суражскія) вароты».

2. Разгортванне масавай барацьбы супраць фашысцкіх захопнікаў вясной 1942 г. было звязана са стварэннем парты-занскіх брыгад. Камісарам адной з іх стаў П.М. Машэраў, які быў напярэдадні вайны настаўнікам фізікі і матэматыкі. Ён стварыў Расонскае партыйна-камсамольскае падполле, стаў камандзірам партызанскага атрада, а ў далейшым быў сакра-таром Вілейскага падпольнага абкома камсамола. У 26 гадоў яму было прысвоена званне Героя Савецкага Саюза.

Да сярэдзіны 1942 г. партызанскі рух прыняў такія маштабы, што ўзнікла неабходнасць стварэння адзінага каардынуюча­га цэнтра. 30 мая 1942 г. Дзяржаўны Камітэт Абароны прыняў рашэнне аб утварэнні Цэнтральнага штаба партызанска­га руху (ЦШПР) пры Стаўцы Вярхоўнага Галоўнакамандавання, а так­сама Беларускага штаба партызанскага руху (БШПР).

Вялікі ўплыў на ўзмацненне партызанскага руху аказалі пера­мога Краснай Арміі пад Сталінградам (лістапад 1942 г.), якая па-клала пачатак карэннаму пералому ў ходзе Вялікай Айчыннай і другой сусветнай войнаў, і бітва на Курской лузе (ліпень 1943 г.), якая завяршыла карэнны пералом у вайне і замацавала за савецкім камандаваннем стратэгічную ініцыятыву да канца вайны.

У ходзе барацьбы з ворагам у канцы 1943 г. партызанам уда-лося вызваліць значную частку Беларусі — каля 60%. На гэ­тай тэрыторыі сфарміраваліся партызанскія зоны. Іх бьшо больш за 20, у тым ліку Ушацкая, Барысаўска-Бягомльская, Клічаўская і інш. У партызанскіх зонах апрацоўвалася і засявалася зямля, працавалі школы і бібліятэкі. Тутразмяшчаліся аэрадромы, што прымалі самалёты з Вялікай зямлі, ішла падрыхтоўка да баявых аперацый, знаходзілі прыстанішча тыся­чы мірных жыхароў

Партызаны ўстанавілі пастаянны «кантроль» за рухам на важ-нейшых чыгуначных магістралях Брэст—Гомель, Мінск—Орша, Мінск—Бабруйск, Полацк—Віцебск. Яны нападалі на гарнізоны, што ахоўвалі чыгуначныя станцыі, узрывалі чыгункі і маеты, выводзілі са строю паравозы і вагоны. Разгортвалася так званая «рэйкавая ваша» па масавым разбурэнні чыгунак з мэтай дэзар-ганізацыі нямецкіх ваенных перавозак. Першы этап «рэйкавай вайны» праводзіўся ў пачатку жніўня 1943 г., калі савецкія войскі распачалі контрнаступление пад Курскам. У выніку на 40% ска-раціліся перавозкі для фашыецкіх армій. Гітлераўскае каманда ванне вымушана было аддаць загад разбіраць іншыя пуці ў шэрагу краін Еўропы, а рэйкі і шпалы перапраўляць на Усход. Другі этап «рэйкавай вайны» пад назвай «Канцэрт» праводзіўся ў дру­гой палове верасня—кастрычніку 1943 г., калі Чырвоная Армія ўступіла на тэрыторыю БССР. Трэці этап пачаўся ў ноч на 20 чэр-веня 1944 г., напярэдадні Беларускай наступальнай аперацыі «Баграціён», і працягваўся да поўнага вызвалення Беларусі.

Супраць захопнікаў вялі барацьбу як партызаны, так і насельніцтва акупіраванай тэрыторыі Беларусі. Мірныя жыхары, нароўні з шырокім супраціўленнем ваенным, эканаміч-ным і палітычным мерапрыемствам акупацыйных улад, аказвалі дапамогу партызанам. Яны забяспечвалі іх адзен-нем, прадуктамі і медыкаментамі, клапаціліся аб параненых, збіралі, рамантавалі і перадавалі ў атрады зброю і боепрыпасы, будавалі абарончыя ўмацаванні і аэрадромы, выконвалі ролю су­вязных, разведчыкаў і праваднікоў.

У 1943 г. прыняў удзел у партызанскім руху ў якасці сувязнога 99-гадовы дзед Талаш. Бессмяротны подзвіг здзейснілі жыхары палескай вёскі Навіны браты Міхаіл і Іван Цубы. Карнікі, уварваўшыся ў вёску, схапілі іх і загадалі паказаць да­рогу ў партызанскі лагер. Міхаіл Цуба наадрэз адмовіўся і тут жа на вачах брата быў застрэлены. А 70-гадовы Іван Цуба завёў фашыстаў у гібельную дрыгву.

Побач са сваімі дзядамі ваявалі хлопчыкі і дзяўчынкі. Так, подзвіг братоў Цубаў паўтарыў 12-гадовы хлопчыкДаан Ба­ран. Прыкладам для піянераў усёй краіны стаў подзвіг Мара­та Казея — юнага разведчыка партызанскай брыгады, якая дзейнічала ў Мінскай вобласці. Ён падарваў сябе гранатай, калі апынуўся ў акружэнні ворага. Пасмяротна быў узнага-роджаны зоркай Героя Савецкага Саюза.

Ва ўмовах разгортвання масавай партызанскай барацьбы актывізаваўся падпольны рух. Адным з кіраўнікоў партыйнага падполля ў Віцебску стала В.М. Харужая, якая ў час знаходжання Заходняй Беларусі пад уладай Польшчы ўзначаліла падпольную камсамольскую арганізацыю і была арыштавана польскімі ўрадамі. Пасля вызвалення ў 1939 г. Заход­няй Беларусі працавала ў партыйных органах. Восенню 1942 г. утварыла адну з груп Віцебскага падполля. У лістападзе гэ-тага ж года была арыштавана, пасля катаванняў загублена. Актыўна дзейнічала падполле ў Мінску. У 1943 г. мінскія падпольшчыкі разам з партызанамі ажыццявілі аперацыю па забойстве гаўляйтэра Беларусі В. Кубэ, падлажыўшы яму ў ложак міну. Удзельнікі гэтай аперацыі А.Р Мазанік, М.Б. Ос-кава і Н.В. Траян сталі Героямі Савецкага Саюза. Нямецка-рашысцкія акупанты ахрысцілі Мінск «страляючым горадам».

Асаблівасцю антыфашысцкай барацьбы ў заходніх раёнах Беларусі было існаванне тут падпольных арганізацый і груп, дзеинасцю якіх кіраваў эмігранцкі ўрад Польшчы, што знаходзіўся ў Лондане. Пасля заключэння ў жніўні 1941 г. ваеннага дагавора паміж СССР і гэтым урадам аб сумеснай барацьбе супраць фашыстаў польскія групы на Беларусі аб'ядноўваюцца ў адзіную ваенную структуру пад назван Армія Краёва (АК). Але з разрывам адносін паміж савецкім і польскім лонданскім урадам вясной 1943 г. абодва бакі сталі на шлях сутычак. АК разгарнула баявыя дзеянні супраць савецкіх пар­тызан і падпольшчыкаў, зыходзячы з таго, што Заходняя Бе­ларусь павінна быць толькі польскай.

За тры гады ў самаадцанай барацьбе ў тыле ворага прынялі удзел звыш 1 млн. патрыётаў Беларусі, якія нанеслі вялікі урон акупантам у тэхніцы і жывой сіле. За мужнасць і адвагу ў барацьбе супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў больш як 140 тыс. бела-рускіх партызан і падпольшчыкаў бьші ўзнагароджаны ордэнамі і медалямі, а Мінску ў 1974 г. прысвое­на звание «Горад-герой».

Что вызывает тренды на фондовых и товарных рынках Объяснение теории грузового поезда Первые 17 лет моих рыночных исследований сводились к попыткам вычис­лить, когда этот...

Конфликты в семейной жизни. Как это изменить? Редкий брак и взаимоотношения существуют без конфликтов и напряженности. Через это проходят все...

Что способствует осуществлению желаний? Стопроцентная, непоколебимая уверенность в своем...

Что делает отдел по эксплуатации и сопровождению ИС? Отвечает за сохранность данных (расписания копирования, копирование и пр.)...

Не нашли то, что искали? Воспользуйтесь поиском гугл на сайте: