Йэгфэр ибн Габдуллаhтынг янгы ислами фэлсэфэhе узсэнлектэре.

Беренсе узсэнлек. Сонни мэзhэбкэ кусеп Йэгфэр ибн Габдуллаh ислам дэулэте башлыктарынынг hэм имамдарзынг оммэ тарафынан hайланып куйылыуын таный.

Икенсе узсэнлек. Догаларзы укыган вакытта кулдарзы бер-береhененг остенэ куйып укый башлау.

Осенсе узсэнлек. Кыясты (аналогия) шэригэт канундары сыганагы буларак таныу.

Дуртенсе узсэнлек. Теге йэки был хокуки hэм фэлсэфэуи мэсъэлэлэрзе караганда урындагы, борондан килгэн, кулланыу момкинлеге, йэгни «истихсан».

§18. Муйтэн бэк фэлсэфэhе.

Осор фэлсэфэhен тап башкорттарзынг «hунгы hартай» тип аталыусы риуэйэтенэ hэм Муйтэн-бей шэжэрэhенэ нигезлэнеп аякка бастырhак дорес булар могайын.

Язманынг янгырашы:

«Ах би затлр батрлр

Иашлигдэ иашл чакда

Иазг гунаh килсагиз

Таубилргэ килигиз!

Таубэ аиткан – таш иарган

Таубасзлр – баш иарган».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Эй бей затлар батырзар

Йэшлектэ йэшел сакта

Язык гонаh кылhагыз

Тэубэлэргэ килегез!

Тэубэ иткэн - таш ярган

Тэубэhезлэр – Баш ярган».

Язманынг янгырашы:

«Карангидэ иул табр

Кирэк чакдэ суз табар

Минг батир битикчим

Иаман сузлрдин куркма

Иав килганнда ауркма

Сунар йурганди биршма

Бикнга иардамчи бул

Билиб аишин аишли бил

Буйуругмни ути бил!».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Карангыла юл табар

Кэрэк сакта hуз табар

Миненг батыр битексем

Яман hузлэрзэн куркма,

Яу килгэндэ оркмэ,

hунар йорегэндэ бирешмэ,

Бейенгэ ярзамсы бул!

Белеп эшенгде эшлэй бел,

Бойорогомды утэй бел!».

Язманынг янгырашы:

«Киу чибкка таианганга

Аитлик эилэ туинганга

Милк кунмас тимэгез

Сриб буткан байларди

Славсин басмас тимагиз

Би тигандинг аулдари ла

Житим калмас тимагиз

Житим, житим тимагиз

Житим хакин жимагиз

Житим хакин жисагиз

Жингл аутар тимагиз

Кариш башли кара курт

Гурдэ турмас тимагиз».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Кыу сыбыкка таянганга

Этлек менэн туйынганга

Милек кунмас тимэгез,

Сереп боткэн байларзы

hелэуhен басмас тимэгез,

Бей тигэнденг улары ла

Етем калмас тимэгез!

Етем, етем тимэгез!

Етем хакын еймэгез!

Етем хакын ейhэгез

Енгел утэр тимэгез

Карыш башлы кара корт

Гурзэ тора тимэгез!».

Язманынг янгырашы: «Бурунгидан суз калган

Бивун бивун саналган

Барс или барин чач

hис булмаса тариг чач».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Боронгонан hуз калган

Быуын быуын hыналган

Барс йылы барын сэс

Hис булмаhа тары сэс!».

Язманынг янгырашы: «Кун жмани бутса дэ

Бутми адам жамани».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Кон яманы ботhэ лэ

Ботмэй эзэм яманы!».

Язманынг янгырашы:

«Хатун аизли хатун-киздан туган жан

Калдиррга ир-иузндэ нслин».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Катын эзлэй катын-кыззан тыуган йэн

Калдырырга ер йозендэ нэселен».

Язманынг янгырашы: «Аушбунан сунг сукмас тиуб агизга

Безнг жаусы китти Кара абизга».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Ошонан hунг,

hукмас тиеп ауызга,

Беззенг яусы ките

Кара абызга».

Язманынг янгырашы: «Ат житкан иирдан дэ килди кунактар

Хат житкан иирдан дэ килди кунактар».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ: «Ат еткэн ерзэн дэ килде кунактар,

Хат еткэн ерзэн дэ килде кунактар».

Язманынг янгырашы: «Начар хбар аучун тилин киркмадим

hм аузинг муинина такмадим

Иук бн ауни алиб кирдим тирмага

Алдина куидим тули крага

Хбарчини кунак аиттим силадим

Кунакчиллик канундарин бузмадим».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Насар хэбэр осен телен кыркманым

hэм узененг муйынына такманым

Юк, мин уны алып индем тирмэгэ

Алдына куйзым тулы корэгэ

Хэбэрсене кунак иттем, hыйланым,

Кунаксыллык канундарын бозманым».

Язманынг янгырашы: «Ташланмас бурун алга

Басип килган душманга

Тирмалрни тагатуб

Каралтини тиятиб

Мал-туарни иартиб

Барча хатун-кизлрни

Бала-чага, картлрни

Узаттик биз тун иакка

Бу ауриндан иаракка».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Ташлонмас борон алга

Басып килгэн дошманга

Тирмэлэрзе тагатып

Каралтыны тейэтеп

Мал-тыуарзы эйэртеп

Барса катын-кызларзы

Бала-сага, картларзы

Озаттык без тонъякка

Был урындан йыракка».

Язманынг янгырашы: «Буи клчтан ауткан

Чукмарга кучи житкан

Аир-ат брга жиналди

Бр алаига тупланди».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Буйы кылыстан уткэн

Сукмарга косе еткэн

Ир-ат бергэ йыйналды

Бер алайга тупланды».

Язманынг янгырашы: «Жибаргас бизга баскак

Калдирдик ауни три

Буруб каитардик кири».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Ебэргэс безгэ баскак

Калдырзык уны тере

Бороп кайтарзык кире».

Язманынг янгырашы: «Иуз башми, сарбазми

Минг башми, барласми

Минг аучун каршида

Душман иди барчи да».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Йозбашмы ул, сарбазмы

Менг башымы, барласмы

Миненг осен каршыла

Дошман инее барhы ла».

Язманынг янгырашы: «Дав аучун туган сасан

Ватануна иав килгач

Аил сакларга иаи тугач

Кураин куиб бр иакка

Атланди аргимакка

Гаиарланиб аул басти

Минг берлэ бр сафка».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Дау осен тыуган сэсэн

Уатанына яу килгэс

Ил hакларга яй тыугас

Курайын куйып бер якка

Атланды аргымакка

Гэйэрлэнеп ул басты

Миненг менэн бер сафка».

Язманынг янгырашы: «Гмрндэ ким иав курган шул била

Тууш аилэ иич иараланса шул аулэ

Иав аишндэ алган аундаи иарадан

Гиши тугел ат та кита дуниадан».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ: «Гумерендэ кем яу кургэн шул белэ

Туш менэн эс яраланhа шул улэ».

Язманынг янгырашы:

«Балалрим иакти булсин гуригиз

Раббинг гил мрхмтин куригиз

А сунгнан сизнинг аучун изги ауч

Журагима бирди гаират бирди куч

Кун кайтардим даушман аислар гмрга

Брсин дэ алмадим мин асирга».

Балаларым, якты булhын гурегез

Раббынынг гел мэрхэмэтен курегез

Э hунгынан hеззенг осен изге ус

Йорэгемэ бирзе гэйрэт, бирзе кос

Кон кайтарзым! Дошман ислэр гумергэ

Береhен дэ алманым мин эсиргэ!».

Язманынг янгырашы: «Баскинчига шунди тилак сартаидан

Кбрдари булсин букли сраида».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ: «Баскынсыга шундай телэк hартайзан

Кэберзэре булhын буклы hарайза!».

Язманынг янгырашы: «Хатунлрим балаларим сиз каида

Сизсз минга бу дуниада ни фаида

Мин хужасиз калган аитка барбр

Ауга ла бит иаллаб суяк биралар».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

Катынларым, балаларым hез кайза?

hезhез мирнгэ был донъяла ни файза?

Мин хужаhыз калган эткэ бэрэбэр

Уга ла бит йэллэп hойэк бирэлэр».

Язманынынг янгырашы: «Бурунгуни сувламилр

Бурунги аучун гина

Бурунгуда бугунгнинг

Асили, туши гина

Бугунгинг шул бурунгу

Чачканнинг жимишлри

Бурунгуда клачакнинг

Тамури инишлри».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Боронгыны hойлэмэйзэр

Боронгы осен генэ!

Боронгола богенгененг

Асылы, тоше генэ!

Богонгенг шул боронгы

Сэскэненг емешлэре

Боронгола килэсэктенг

Тамыры, инешлэре!».

Язманынг янгырашы: «Акилсизга аитканигдан

Минг артик аитмаганинг

Кулли глам била уга

Бр сандинг житмаганин

Кулагининг курай симак

Аутанан тишиклигин

Бр кулаги сгарганин

Брси аиштканин

Айтир сузим акллига

Аундаилр бар аиншалла

Аундайлрга ита булур

Иарти суз, аишаранг да».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ: «Акылhызга эйткэненгдэн

Менг артык эйтмэгэненг

Колли гэлэм белэ, уга

Бер hандынг етмэгэнен

Колагынынг курай hымак

Утэнэн тишеклеген

Бер колагы сыгарганын

Береhе ишеткэнен

Эйтер hузем акыллыга

Ундайзар бар! Иншалла!

Ундайзарга етэ булыр

Ярты hуз, ишаранг да!».

Язманынг янгырашы: «Гзизлрдан калган суз бар

Дугадаи аукумали

Аишиттинг дэ алдинг гибрат

У фhм аунан таги

Ауз нслин санламаган

Хкимга баралмаган

Бурунгуни англамаган

Хан булиб туралмаган».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Гэзизлэрзэн калган hуз бар

Догалай укымалы

Ишеттенг дэ алдынг гибрэт

Вэ фэhем унан тагы.

Уз нэселен hанламаган

Хэкимгэ баралмаган.

Боронгыны англамаган

Хан булып торалмаган!».

Язманынг янгырашы: «Акиатнинг акиати

Англаганга хакикат

Хакикатинг хакикати

Мн сулаичи хикаиат».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Экиэттенг экиэте

Англаганга хэкикэт!

Хакикэттенг хэкикэте

Мин hойлэйhе хикэйэт».

Язманынг янгырашы: «Аманатка тугри бул

Булма мисли аугри бур».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Аманатка тогро булл,

Булма мосле-угры-бур!».

Язманынг янгырашы: «Аунаики иил бр мсал

Мсал аузи бр аулчам

hр иилнг ауз гдати

Гдат кубка сабабси».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Ун ике йыл бер Мосал

Мосал узе бер улсэм

hэр йылдынг уз гэзэте

Гэзэт купкэ сэбэпсе».

Язманынг янгырашы: «Барс иили барин чач

hич булмаса тариг чач

Бутун нарса аунгар ул

Жилканга маи кунар аул».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Барс йылы барын сэс

hис булмаhа тары сэс

Ботен нэмэ унгар ул

Елкэнгэ май кунар ул!».

Язманынг янгырашы: «Счкан иили киш авир

Кар иавир да кар иавир

Амн гина киш сигинг

Аунгар кузин ашлигинг

Аулгургас та аишлигинг

Жуклап иатма ашигинг

Иукса аул аллаhакбар

Счкан ауни тлфлр».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Сыскан йылы кыш ауыр

Кар яуыр за кар яуыр

Имен генэ кыш сыкhанг

Унгар козен ашлыгынг.

Йоклап ятма, ашыгынг

Юкhа ул – Аллаh экбар!

Сыскан уны тэлэфлэр».

Язманынг янгырашы: «Сфр или буранлар

Иазин булир мул анhар

Игин аунгар аишилиб

Мул булир жир жимишинг».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«hыйыр йылы буранлар

Язын булыр мул анhар

Иген унгар ишелеп

Мул булыр ер емешенг».

Язманынг янгырашы: «Кушим аилэ ураним

Тмгам агач куралум

Аузимнмкм бар чакта

Булганинда фрсат та

Аух хкмум аузмда

Кичилмасин бр ким да!».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ:

«Кошым менэн оранным,

Тамгам, агас, коралым

Уземдеке бар сакта,

Булганында форсат та,

Ук-хокемем уземдэ

Кысылмаhын бер кем дэ!».

Бик тэ тэрэн йокмэткеле, фэлсэфэуи шигри юлдарзыр былар барыhы ла!

Эйткэндэй, Муйтэн бейзенг фэйлэсуф булыуын, унынг Бэлэбэй районындага Брик-Алга тигэн ерзэ hэм Офе калаhында табылган аксалары язмалары ла исбатлайзарзыр.Ике аксанынг да язмалары уйгыр hэм гэрэп хэрефтэрен кулланып башкарылгандар, унгдан hулга укылалар.

Язманынг янгырашы: «Салтан алгдл Митан лалан хас».
Хэзерге эзэби башкорт телендэ: "Солтан эл гэдел Муйтэн лалан (укытыусыбыз) хасы".
Усэргэн башкорттары шэжэрэhендэ унынг кем икэне тагы ла асыклабырак язылгандыр.

Офе калаhында табылган акса иhэ тубэндэгелэрзе бэйэн итэлер:

Аксалагы язмаларзынг укылыштары:
Ал як (аверс) – «Слтан ал Гадл Митан дад Мхмд у габ».
Арт як (реверс) – «Хрт алгти ага Мхмд у снд 723».
Хэзерге эзэби башкорт телендэ:
Алъязма – «Солтан ал гэдел Муйтан даты Мохэмэттенг вэ гэбе».
Артъязма – «Хорриэт ал гати ага Мохамад вэ сэнэд 723».
Муйтэн фэлсэфэhендэ телгэ алыныусы, Мосал йыл исэбе, артабан урзэ карап утелгэн олгелэргэ эйэреп, йылдарзы ырымлаусы айырым бер башкорт фэлсэфэуи мэктэбе булып усешеп китэлер. Олгоhен йыл исэбененг биреп утэбез.

«Счган или\\Год мышки»; «Ауд или\\ Год коровы»; «Барс или\\Год барса»; «Тавишкан или\\Год зайца (тушканчика)»; «Наг или\\Год дракона»; «Илан или\\Год змеи»; «Иунд или\\Год лошади»; «Куи или\\Год овцы»; «Бичин или\\Год обезьяны»; «Такагу или\\Год курицы»; «Аит или\\Год собаки»; «Тункуз или\\Год свиньи»

Язманынг янгырашы – «Ил хсаби бу трур. Кчан счкан или килсэ баши аимин булгаи. Куб гши гаири зхмттэ булгаи. Аул ил тигма гшига зрар амма гурнгаи. Аул ил башндэ тугган ауглан иураклик булгаи, ил ауртасндэ тугган аугри кутлч булур. Качан сфр или килсэ аул ил хлаиклргэ аулуг ахрлк аугуш булур, …булур…киши халаиклр ауза губ булгаи, игмур куп иавгаи. Аул ил игши булгаи, нгмтлр куп булгаи, инэ сузлр куп булур. Ил ауртасндэ турли гши у иши булгаи. Аул ил башндэ тугган ауглан зирклг аулар аулуг иашлиг булур, инга кучли булур, инэ…».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ – «Йыл хисабы ошы торыр.

Касан сыскан йылы килhэ башы имен булыр. Куп кеше зэхмэттэн кырза булыр. Ул йыл тэгэм кешегэ эммэ зарар куренер. Ул йыл башында тыуган улан йорэкле булыр, йыл уртаhында тыуган огры кулэш булыр. Касан hыйыр йылы килhэ ул йыл халыкларга hунгы аугыш булыр. …булыр…кеше-халайыклар уззэре куп булыр, ямгыр куп яуыр. Ул йыл якшы булар, нигмэтлэр куп булыр, йэнэ hузлэр зэ куп булыр. Йыл уртаhында торле геше-меше булыр. Ул йыл башында тыуган улан зирэкле булыр, олкэн йэшле булар, йэнэ косле булыр, йэнэ…».

Язманынг янгырашы – «…игши кликлик булур. Ил ауртасндэ тугган ауглан ашир глэм кунгли аулуг булур афкаси катиг булур. Аул ил ахрндэ тугган ауглан савнчлик аузак …клик булур. Кчан (барс) или килсэ аул ил жабулик булгаи. Турт иарудин чрик …аилндэ булгаи. Катг булгаи закунлр арасндэ ауруш куп булгаи. Аул ил иагмур кубкэ иавгаи аучунлук жулгай шhэр авиндэ ахр пклр бклургэ аучумгэ турт тушргэ. Ил башндэ туган ауглан куиазлик булгаи, ауди аимгалик булур. Ил ауртасндэ тугган ауглан илкик булур. Ил аhрндэ тугган ауглан аишсз булур, аугрилик булгаи».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ – «…якшы кылыклы булыр. Йыл уртаhында тыуган улан бар гэлэмгэ ашырлык кунгелле улуг булыр, упкэhе каты булыр. Ул йыл ахрында тыуган улан hагышлы озак…булыр. Касан…йылы килhэ ул йыл ябайлык булыр. Дурт ерзэн…илендэ булыр, каты булган закунлар араhында орыш куп булыр. Ул йыл ямгыр куп яуыр…Йыл башында тыуган улан койэз булыр. Ил ахырында тыуган улан эшhез булыр, огролок булыр».

Язманынг янгырашы: «Кчан твушкан или килса имш миу фруан булур туар крдин ашликтару дик ауртасиндэ жиулур. Аул ил башндэ тугган ауглан иардмлик курклик булгаи. Аул ил аманлик булгаи. Ил ахрндэ тугган ауглан кинг кунгллик булгаи.

Качан аулув или килсэ…азгуш атлангаилар иурт иарддин чриклик булугаи. Хлаикларнг кунгли свук булгаи аулугларг биклрнга куч тиккаи тиклм иуларда ауруш куб булгаи. Кшу катг булгаи. Арпэ бугдаи ауртачакли булгаи.Твурндэ какр куб иаггаи. Халиклар асндэ гуиг хстэлик булгаи. Аулум …булур…».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ – «Касан куян йылы килhэ …булыр. Тыуар кырзынг ашлыктары тик уртаhында йыйылыр. Ул ил башында тыуган улан ярзамсыл курекле булыр. Ул йыл именлек булыр. Йыл ахырында тыуган улан кинг кунгелле булыр.

Касан леу йылы килhэ…ызгыштар башланырзар, йорт ерзэр …булыр. Халыктарзынг кунгеле hыуык булар, улуглары бейлэренэ …юлларза орыш куб булыр. Кышы каты булыр. Арпа менэн бойзай уртаса унгар. …Халыклар эсендэ куйы хэстэлек булыр. Улем…булыр».

Язманынг янгырашы: «…аучунлик булур. Аул ил башндэ тугган углан..хжтсз булгаи тигмэ кши брлэ ирашмагаи, ил ауртасндэ тугган ауглан курксз булгаи, ил ахрндэ тугган ауглан бликлиг булур, аул илннг иузи …куб булуб …кунги аигун куб булгаи душманлрндин тугулргаи клч кандин чкмаи…булгаи пклргэ ауруш тлаш куб булгаи. Кши аузак булур. Ил башндэ тугган ауглан свуклу булгаи туар кзага аулум булгаи. Иагмур куб булгаи. Аил булгаи счкан куб булур аугри кзакчи куб булгаи хлаиклрги зхмт булгаи. Кчан илан или килсэ аул ил…аул ил иумран булгаи…»

Хэзерге башкорт телендэ – «…ысынлык булыр. Ул йыл башында тыуган улан..хэжэтhез булыр, куп кеше менэн ярашмаган. Йыл уртаhында тыуган улан курекhез булыр, йыл ахырында тыуган улан белекле булар, ул илденг йозе…куп булып……куп булган дошманларзан …кылыс кындан сыкмай…булыр, орош-талаш куп булыр. Кышы озак булыр. Йыл башында тыуган улан сауаплы булыр, тыуар казага улем булыр. Ямгыр куп булыр. Йыл буйы сыскан куп булыр, ауырыу-каза куп булыр, халыкларга зэхмэт булыр.

Касан йылан йылы килhэ, ул йыл…йомран куп булыр…».

Язманынг янгырашы – «…кши суук кари куб жвгаи, инэ шhэр халки гучлр гурнгаи …курут жигаи. Аул ил башндэ тугган иваши булгаи, кич иунлучи булгаи илэ гшилрдин дусталиг булур, ил ауртасндэ тугган ауглан игшу нитлуг булгаи тки ага каигэ кутлуг булгаи.

Кчан илки или килсэ аул ил тлг мтигзлиг булур чриг куб булур ауруши сугуши буглур каидлр туглгаи кши катиг булгаи иазмэ иагмли кар куб иагфаи мруи ауртачлкли булур кунгли аичун hм губ булгаи. Аул ил гши бсиар булур амма аимгаглиг булур. Аул ил ауртасндэ тугган ауглан зхмтлиг булур. Качан (куи)…».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ – «…кышы hыуык кары куп яуыр, йэнэ шэhэр халкы кослэре куренер…корот йейэр. Ул йыл башында тыуган йыуаш булыр, укенеусэн булыуы менэн к5ешелэрзэн дуслык (уга) булыр, йыл уртаhында тыуган улан якшы ниэтле булыр, тагы уга кайгы-котлок булар.

Касан йылкы йылы килhэ ул йыл талиг hатыр тауар булыр. Сиреу куп булыр, орошы-hугышы булар, кайзалыр тыуган кеше каты булыр, язына йомшак кар куп яуhа курэсэге уртаса булыр кунгеле осен hэм куп булар. Ул йыл кеше бисара булыр эммэ имгэклек булыр. Ул йыл уртаhында тыуган улан зэхмэтле булыр.

Касан (куй)…».

Язманынг янгырашы: «(Качан) Куи или килсэ, аул ил бугдаи аз булур……игмур аз булур, чгум куб, куб аулум булур. Куи hм курт-кигна аиллр аман булур. Киши кдр hм булур. Куи ил башндэ тугган ауглан кзганч булгаи. Аил ауртасндэ тугган ауглан блглиг булур, ханлардин слтанлардин ргаунлиг булгаи, аили-влаит арасндэ аилчлг иургучи булгаи. Аул ил иугли хатунларнинг хали снгифн булгаи. Ил ахрндэ тугган ауглан баи булгаи».
Хэзерге эзэби башкорт телендэ: «Касан Куй йылы килhэ, ул йыл бойзай аз булыр….ямгыр аз булыр, сыгым куп, куп улем булыр. Куй hэм корт-кейеккэ йыл аман булыр. Кеше катил булыр hэм болор. Куй йылы башында тыуган углан кызганыс булар. Йыл уртаhында тыуган углан белекле булар. Ханларзан солтандарзан бер дэулэттенг халкынан, иле-вилэйэте араhында илсе булып йорор. Ул йыл йокло хатындарзан изге сэлэмэтлек булар. Йыл ахырында тыуган углан бай булар».
Язманынг янгырашы: «(Качан пчин ил килса) аул ил кнлик булур. Аул ил башиндэ тугган ауглан нг кунгли ачу …Ил ауртагсндэ тугган ауглан тизрак гилэлиг булур. Ахриндэ тугган ауглан хстэлиг булгай.

Качан твук или килса аул ил…булгаи, курук булгаи…киш аузак булгаи. Аул ил башндэ тугган ауглан буш сузлик булгаи. Ауртасндэ тугани аимаклик булгаи ахрунда тугган ауглан хлксз булгаи.

Кчан аит или килсэ аул ил куркак булгаи ашлик дриг аз булгаи кчик ауглан куб булгаи кши свук булгаи аилрндэ кан килмэ тугулгаи ил башндэ…».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ – «Касан бисин йылы килhэ ул йыл кыйынлык булыр. Ул йыл башында тыуган улан нык кунгел асыу…Йыл уртаhында тыуган улан тизерэк гэйлэле булыр. Ахырында тыуган улан хэстэле булыр.

Касан тауык йылы килhэ ул йыл…булар, куркле булыр, кыш озак булыр. Ул йыл башында тыуган улан буш hуз hойлэусэн булыр. Уртаhында тыуганы ахмак булыр, ахырында тыуган улан холокhыз булыр.

Касан эт йылы килhэ ул йыл королык булыр, ашлык, тары аз булыр. Кесе уландар куб булыр, кышы hыуык булыр. Иллэрендэ кан кулдэй тугелер. Йыл башында…»

Язманынг янгырашы: «…туган углан хаклик булгаи, уртасндэ тугган ауглан кнгшлиг булгаи ахрндэ туган ауглан …булгаи.

Качан дунгуз или килсэ аул ил ауглнлр тлим аулнгаи пклар хак булгаи, ауртасндэ аикри иурнгаи анчрак булгаи аузнгэ нгмт курклик караиртэ …кшинн зак…куилари иут булмаи. Бу ил башндэ тугган ауглан аизги хулкли булгаи, ауртасндэ тугган ауглан аузунглугнчэ аиш килгули пулгаи…».

Хэзерге эзэби башкорт телендэ – «…тыуган улан хаклы булыр…уртаhында тыуган улан кэнгэшле булыр, ахрында тыуган улан …булыр.

Касан дунгыз йылы килhэ ул йыл уланлар талимбулган бэклэр хак булыр, уртаhында ике-ара йорегэн …булыр, узенэ нигмэт курклек каратыр…кешенэн…куйлары йот булмас. Был йыл башында тыугае улан изге холоклы булыр, уртаhынла тыуган улан узенсэ эш кылыр булыр».

Был ырымдар, Мэте шаньюй Мосал йыл исэбен кабул иткэс тэ ук барлыкка килгэндэрзер могайын. Ошондай ук йылдарзы ырымлау фэлсэфэуи мэктэбтенг кытай фэлсэфэhендэ лэ булыуы билдэлелер.

Живите по правилу: МАЛО ЛИ ЧТО НА СВЕТЕ СУЩЕСТВУЕТ? Я неслучайно подчеркиваю, что место в голове ограничено, а информации вокруг много, и что ваше право...

Система охраняемых территорий в США Изучение особо охраняемых природных территорий(ООПТ) США представляет особый интерес по многим причинам...

ЧТО И КАК ПИСАЛИ О МОДЕ В ЖУРНАЛАХ НАЧАЛА XX ВЕКА Первый номер журнала «Аполлон» за 1909 г. начинался, по сути, с программного заявления редакции журнала...

Что делает отдел по эксплуатации и сопровождению ИС? Отвечает за сохранность данных (расписания копирования, копирование и пр.)...

Не нашли то, что искали? Воспользуйтесь поиском гугл на сайте: