Сдам Сам

ПОЛЕЗНОЕ


КАТЕГОРИИ







Хазар каганатынынг, Мэруэн куйган ике мофтийененг береhе – Габдельрахман эл-Хуланизынг улы, мофтей Гэбделтаhир эл Борйэнизенг фэлсэфэhе.





Гэбделтаhир эл-Борйэнизенг был китабынынг кусермэhе Йэнсура районынынг тарих hэм тыуган якты ойрэнеу музейынынг экспонаттары араhында hакланалыр. Заманында, музей директорынынг рохсэте менэн, был китаптынг кусермэлэрен Тарих-тел-эзэбиэт институты галимдарына ла курhэтергэ насип булгайны мингэ. Тик улар – «Был дини китап, бер ниндэй зэ тарихи киммэте юк унынг» - тигэн хэбэр еткерзелэр мингэ. Аптырангас китаптынг айырым биттэрененг эстэлеген хэзерге эзэби башкорт теленэ уз-аллы тэржемэ итергэ мэжбур булдым.

Гэбделтаhир эл-Борйэнизенг был китабынынг кусермэhен 1843-нсе йылда, хэзерге Ырымбур олкэhендэге Имэнгол ауылы муллаhы Юныс Исхак улы башкаргандыр. Китаптынг тышлыгында ошондай язма ла бар ине – «…булэктенг калган олеше. Ошо китаптынг авторы тэкэбер эммэ лэкин бойек, англы зыялылар нисбэтенэндер. Аллаh мэрхэмэте менэн былар мэрхум Гэни-бей Ишмохэмэт улынынг китап ситтэрендэ калдырган язмаларынандыр. Кем был язмаларзы инкар итэ, шуларга АллаhТэгэллэненг каргышы тошэр. 1843-нсе йылда, ангhыззарзынг йыл исэбе буйынса. Эл Коръэн китабы узгэртелгэн, язмыштар хужаhы беззэн ситлэтелгэн».

Был язманан куренеуенсэ, китап Мохэммэт пэйгэмбэр г.и.с. тарихын да, исламга тиклем булган башкорт диндэрен дэ якшы белеусе тарафынан язылганга окшай.

Гэбделтаhир эл-Борйэни хезмэтенэн алынган кусермэлэр илле ос биттэн тораларзыр.

Авторзын хезмэтендэ шииттэр мэзhэбен кыйратыузынг теркэлеуе китаптынг 847-861-нсе йылдарза язылыуына ишаралай. Ошоно ук китапта Аль-Куфти фэлсэфэhенэ тэнкит булыуы ла исбатлайзыр.

Англауымса, китаптынг топ нохсэhе Йэриэ ниса Сисинний (Бэндэбикэ) вафатынан hунг, йэгни Хазар каганаты осорында «639-1016-нсы йылдар арауыгы), язылган булырга тейеш.

Гэбделтаhирзынг «Эл-Борйэни» кушаматын йоретеуенэ караганда, китап ул балиг булгас, язылган булырга тейеш булып килеп сыга.Тимэк, бэхэскэ бер кем менэн дэ кермэс осен, китап 847-861-нсе йылдар арауыгында язылгандыр тигэн фекер инг доресе булыр.

Булмаhа, китап биттэрененг топ нохсэлэренэ, айырым биттэрзэге текстарзынг янгыраштарына hэм уларзынг хэзерге эзэби башкорт теленэ тэржемэлэренэ кусэйек.

Юныс Исхак улынынг шэхси хезмэтендэ (мэсъэлэн «Фикх») мин «менг(1000)» hанынынг «эл хэзар» калыбында язылышын тапманым, шуга курэ кульъязманы укыганда кулъязманы кусереп языусы кулланган «Эл-Фи(1000)» hузен мин тап «эл хэзэр (хазарга караусы)» тип укырга мэжбурмен.

Китап «Нэгу\\Тынгла».

Беренсе-икенсе биттэрзенг фотолары, язманынг янгыраштарына тозэтмэлэр hэм тэржемэлэр.

Олкэнэйгэнмен инде, гэрэб телен дэ онота башлаганмын, аралашыузар булмагас бер ниндэй зэ, шуга курэ бары тик китаптынг беренсе hэм икенсе, шулай ук инг азакы биттэренэ генэ тэржемэлэр язып утеп, кулъязманынг калган биттэрен «Сулпылар\\Утерянные ценности» hэм «Зианчуринская метрика» китаптары биттэренэн кусереп алып кына урынлаштырып утэмен. Иманым камил, был кулъязма башкорт фэлсэфэhе тарихында бик моhим урын алып торыуы сэбэпле, килэсэктэ бик куп фэнни диссертацияларза сагылыш табыр эле.

Беренсе бит

«Бисмилаhир алрахман алрахим

Хамад hэм Салауат эйтеп гэлэмдэр Раббыhына

Уэ исламыбыз атаhы Мохэммэт вэлигэ

Уэ унан hунг булган фани донъя акылына».

Искэртмэ №1: Кулъязманынг беренсе битененг hузлеге.

1. «Бсмаллh алрхман алрим\\Исеме менэн мэрхэмэтле hэм рэхимле».

2. «Алхмддалh рба ал глмин у ал слут\\Мэнгелек Аллаhтынг гэлэмдэр раббыhынынг вэ уга салауат эйтеп».

3. «Ал слами гли Мхмд вэли вэ схби ал хмбуин\\Сэлэмлэп бойек Мохэмэт вэлизе hэм унынг сэхэбэлэрен ошонда бергэ бэйэн ителеусе».

4. «У бхр фана ал хуа клхни ан ку глима\\Вэ унан ахры булган фанилыкта hойлэнелгэн, кыска гына аралагы, косле гилемдэргэ».

Икенсе бит.

«Хазарзар шэйхе hэм имамы Гэбделтаhир ибн Гэбделрахман

Эл Борйэни рэхмэт эйлэhен Аллаh унынг мэсет гэмэлдэренэ

Вэ ошо кэмей барыусы, англайышлы

Кемдэрзенгдер тэбиги кэртэлэренэ карамай бойек ант биргэн

Тынглаусы осен урнэк итеп бирелеусе азаккы котолыу юлылыр».

Искэртмэ №2: Кулъязманынг икенсе битененг hузлеге.

1. «Ал фи ал ших ал амам Гбдлтаhр бн Гбдлрхман\\Хазарзар шэйхе hэм имамы Гэбделтаhир Гэбделрахман улы». Кульязманы кусереп языусылар хазар этнонимын «хазар\\бер менг» тигэн hан менэн бутап, уны уз вакыттарында кулланылган «фи\\бер менг» hузе менэн алмаштыргандар.

2. «Ал Бржани рхталh глимагти гамлен\\Борйэнизенг гилми гэмэлдэренэ йэн тыныслыгы бирhен Аллаh».

3. «У hи тнксми али ксмин лфзти у мэгуити\\Вэ ошо кэмей барыусы анык hэм англайышлы».

4. «Фалан зити мнhа тнксми али ксминэн\\ Фэлэн тэбиги кэртэлэре бойек ант ителгэн».

5. Смагти у киасити халсма гити мнhа\\Тынглаусы вэ урнэк итеп бирелеусе азаккы котолоу







Что вызывает тренды на фондовых и товарных рынках Объяснение теории грузового поезда Первые 17 лет моих рыночных исследований сводились к попыткам вычис­лить, когда этот...

Конфликты в семейной жизни. Как это изменить? Редкий брак и взаимоотношения существуют без конфликтов и напряженности. Через это проходят все...

Что делает отдел по эксплуатации и сопровождению ИС? Отвечает за сохранность данных (расписания копирования, копирование и пр.)...

ЧТО ПРОИСХОДИТ ВО ВЗРОСЛОЙ ЖИЗНИ? Если вы все еще «неправильно» связаны с матерью, вы избегаете отделения и независимого взрослого существования...





Не нашли то, что искали? Воспользуйтесь поиском гугл на сайте:


©2015- 2024 zdamsam.ru Размещенные материалы защищены законодательством РФ.