|
Старажытныя крыніцы права – дагаворныя граматы
| Год заключэння дагавору
| Хто заключаў
| Асноўныя палажэнні
| Асноўныя галіны права
| |
| Смаленскае, Полацкае і Віцебскае княствы з Рыгай і Готскім берагам.
| Замацаванне прававых нормаў, якія забяспечвалі ўстойлівыя гандлёвыя адносіны паміж купцамі гэтых зямель на падставе ўзаемнасці і роўнасцi бакоў.
| Грамадзянскае, міжнароднае, адміністрацыйнае, крымінальнае, судова-працэсуальнае.
| |
| Полацкае і Віцебскае княствы з магiстрам Лівонскага ордэна Конрадам.
| Свабодны гандаль. Мірныя адносіны. Вызначэнне мяжы паміж дзяржавамі. Вызначэнне падсуднасці грамадзянскіх і крымінальных спраў.
| Грамадзянскае, крымінальнае, адміністрацый- нае, працэсуаль- нае.
| |
| Полацкае княства (князь Ізяслаў) з магістрам Лiвонскага ордэна і г. Рыгай.
| Вызначэнне мяжы пасля вайны Полацкага княства з Лівоніяй. Узнаўленне ранейшых адносін. Забарона пераглядаць ранейшыя судовыя рашэнні. Дагавор заключаны полацкім князем і ад імя віцебскага князя – “Полацк і Віцебск “одно есть”.
| Міжнароднае, адміністрацыйнае, грамадзянскае, судова-працэсуальнае.
| |
| Полацкае княства з Рыгай.
| Пагадненне аб мірных адносінах, заключанае ад імя полацкага біскупа.
| Міжнароднае, грамадзянскае.
| |
| ВКЛ (сумесна з Полацкім і Віцебскім княствамі)
з Лівоніяй.
| Умовы вольнага гандлю. Больш дакладна вызначалася мяжа паміж дзяржавамі. Пацвярджаліся папярэднія ўмовы вольнага гандлю паміж дзяржавамі.
| Міжнароднае, адміністрацыйнае, грамадзянскае, судова-працэсуальнае.
|
3. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага.
Дзяржаўны лад
3.1. Вялікія князі Вялікага княства Літоўскага
(XIII–XVI ст.ст.)
| № п/п
| Вялiкiя князi
| Год нараджэння
| Год уступлення на трон
| Год змяшчэння з трону (або смерці)
| | 1.
| Міндоўг
| 1195?
| 1219, каранаваўся ў 1253
|
| | 2.
| Тройнат (Транята)
|
|
|
| | 3.
| Войшалк
|
|
|
| | 4.
| Шварн Данілавіч
|
|
|
| | 5.
| Трайдзен
|
|
|
| | 6.
| Пукувер (Літавор)
|
|
|
| | 7.
| Віцень
|
|
|
| | 8.
| Гедзімін
| каля 1275
|
|
| | 9.
| Яўнуцій
|
|
|
| | 10.
| Альгерд (Андрэй
| каля 1296
|
|
| | 11.
| Ягайла (Якаў, Уладзіслаў)
| каля 1348
| 1377 найвышэйшы князь
|
(1392)
| | 12.
| Кейстут
|
|
|
| | 13.
| Скіргайла (Іван)
| каля 1354
|
| 1392 памëр 1397
| | 14.
| Вітаўт (Юрый, Аляксандр)
|
|
|
| | 15.
| Свідрыгайла (Леў, Балеслаў)
| 1365 (70)
|
| 1432, памëр 1452
| | 16.
| Жыгімонт Кейстуцьевіч
| каля 1365
|
|
| | 17.
| Казімір
|
|
|
| | 18.
| Аляксандр
|
|
|
| | 19.
| Жыгімонт І
|
|
|
| | 20.
| Жыгімонт ІІ Аўгуст
|
|
|
| | 21.
| Стэфан Баторый
|
|
|
|
3.2. Сістэма органаў улады Вялікага княства Літоўскага
3.3. Цэнтральныя (вышэйшыя) органы ўлады
Вялікага княства Літоўскага
| | | | | | | | | | Вялікі князь
– арганізацыя абароны дзяржавы;
– падтрыманне парадку у дзяржаве;
– арганізацыя дзейнасці дзяржаўнага апарату;
– вярхоўны суддзя.
| | | | Рада
– вышэйшы выканаўча-распарадчы орган, які абмяжоўваў уладу вялікага князя;
у склад уваходзілі некалькі дзясяткаў буйных феадалаў (паноў – рады), якія
разам з князем кiравалі дзяржавай.
| | | | Сойм
заканадаўчы орган, які фарміраваўся паступова на працягу ХV ст.
У склад уваходзілі вялікі князь, паны радныя і па два дэпутаты ад кожнага павета. Статут 1588 г. канчаткова зацвердзiў заканадаўчую функцыю сойма.
| |
3.4. Галоўныя службовыя асобы дзяржавы
(паны радныя)
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | Кіраўнікі мясцовасцей (абласныя князі, ваяводы, каштэляны, старасты)
| | | | | | | | | | | | | Дворныя і інш. «врядники»: лоўчы вялікі i надворны, канюшы, стольнік, кухмістр, крайчы, чашнік і інш.
| | | | | | | | | | | | | |
3.5. Мясцовыя органы ўлады ў Вялікім княстве Літоўскім У ваяводствах
| | | | |  | | | | | | Паўнамоцтвы ваяводы:
– прызначаўся вялікім князем і радай пажыццёва з ліку буйных федалаў, уражэнцаў ВКЛ (некаторыя ваяводы выбіраліся насельніцтвам);
– кіраваў ваяводствам з удзелам іншых службовых асоб і мясцовых соймікаў;
– наглядаў за падтрыманнем феадальнага парадку на тэрыторыі ваяводства, з удзелам мясцовых феадалаў здзяйсняў судовыя функцыі;
– ажыццяўляў агульнае кіраўніцтва экслуатацыяй усіх крыніц дзяржаўных і вялікакняжацкіх даходаў;
– кіраваў узброеннымі сіламі ваяводства;
– наглядаў за належным правядзеннем работ у дзяржаўным маёнтках, i аб спраўным паступленні падаткаў і даніны з феадальна – залежных людзей.
| |
3.6. мясцовыя органы ўлады ў Паветах
| | | | | | | | |  | | | | | |  | | | | | | | Павятовы соймiк – агульны сход шляхты
| |
3.7. Павятовыя соймікі
(іерархія асоб па Статуту 1588. Р. ІІІ, арт. 6, 7)
3.8. Органы кіравання ў гарадах Беларусі
з магдэбургскім правам
| Войт –
прызначаўся з буйных феадалаў ці гараджан
| |  Наглядаў за патрыманнем парадку ў горадзе, абаронай горада, за развіццем гарадской гаспадаркі, умацаваннем абаронных пабудоў, зборам падаткаў, ажыццяўляў правасуддзе і інш.
|
Лейтвойт –
намеснік войта
| |
 Дапамагаў войту ва ўсіх гарадскіх справах, пры неабходнасці замяняў яго.
|
Радцы
(4 – 20 асоб і інш.)
| | Разам з войтам вызначалі агульны накірунак развіцця горада і гарадской гаспадаркі. Наглядалі за падтрыманнем у баявой гатоўнасці абаронных збудаванняў, зборам сродкаў на гарадскія патрэбы. Ажыццяўлялі кантроль за іх расходаваннем. Здзяйснялі правасудде разам з войтам і інш.
|
Бурмістры
(2, 4 і інш. колькасць)
| |
Галоўная кампетэнцыя - нагляд за гандлем і справамі, звязанымі з гандлем.
 Ажыццяўлялі правасуддзе па дробных справах і інш.
| Лаўнікі –
засядацелі ў гарадскіх судах (4 – 12)
| |
 Удзельнічалі ў судовых пасяджэннях разам з войтам і радцамі.
4. ГрамадскΙ лад Вялікага княства Літоўскага.
КлаСсы ў XIV-XVI ст.
| | | | | | | | | | | | |  | | | | | | | Феадальна-залежнае насельніцтво:
сяляне i гараджане
| | | | | | | | | | | | |  | | | | |  | | | | |  | | | | | |  |
4.1. Грамадскі лад Вялікага Княства Літоўскага у XVI ст.
4.2. Класс феадалаў, саслоў’е, шляхты
4.3. ПРАВАВОЕ СТАНОВΙШЧА ШЛЯХЕЦКАГА САСЛОЎЯ
4.4. прававое становiшча гарадскога насельнiцтва
ў гарадах з магдэбургскiм правам
Сялянскiя павiннасцi
5. Судовая сiстэма Вялiкага княства
Лiтоўскага ў другой палове XVI ст.
6. Заканадаўства Вялікага княства Літоўскага
а) ХІV – ХV стагоддзяў
| Граматы (прывілеі)
| | Агульназемскія
| Абласныя
| Валасныя
| Гарадскія
| | Ягайлы 1387 г.
| Полацкай зямлі 1511, 1547г. i iнш.
| Магілеўскай воласці 1536 г.
| Вільні 1387 г.
| | Гарадзельскія 1413 г.
| Віцебскай зямлі 1503, 1509 г. i iнш.
| Свіслацкай воласці 1534, 1540 г.
| Брэсту 1390 г.
| | Гродненскія 1432, 1434 г.
| Смаленскай зямлі 1505 г.
| Падняпроўскiм i iншым валасцям ад 2.10.1511 г.
| Гродна 1391 г.
| | Казіміра 1447 г.
| Жамойскай зямлi 1492 г.
| Усвяцкай воласцi 1535, 1544 г.
| Мінску 1499 г.
| | Аляксандра 1492 г.
| Драгiчынскай зямлi 1547 г.
| Чачэрскай воласцi 1547, 1554
| Полацку 1498 г.
| | Iншыя
| іншыя
| іншыя
| іншыя
|
Не нашли то, что искали? Воспользуйтесь поиском гугл на сайте:
|
